مادربرد چیست و اجزای آن کدامند ؟

برای شنیدن کلمه‌ی مادربرد لازم نیست با متخصصان تکنولوژی معاشرت کرده باشید زیرا هرکس که با کامپیوتر به صورت مبتدی هم آشنایی داشته باشد اسم مادربرد را شنیده است و این سوال برایش پیش بیاید که مادربرد چیست ؟ یکی از ضروری‌ترین بخش‌های یک سیستم، مادربرد یا برد اصلی آن است. اگر برایتان سوال است که این مادربرد چیست و چه کاربردی در کامپیوتر دارد باید به شما بگویم که این بخش باعث کنار هم نگه داشتن قسمت‌های مختلف کامپیوتر می‌شود و یا به عبارت دیگر همه‌ی قطعات کامپیوتر به آن متصل می‌شوند و عملکرد صحیح سیستم کامپیوتر را فراهم می‌کنند. مادربرد بسیاری از اجزای حیاتی سیستم مثل پردازنده (CPU)، حافظه و کانکتورهای دستگاه‌های ورودی و خروجی را در کنار هم نگهداری می‌کند و به طور کلی نقش بسیار مهمی در کار کردن کامپیوتر شما دارد.

جنس مادربرد چیست؟

شکل ظاهری این مادربرد شبیه یک تکه مقوا یا پلاستیک است که طرح‌های فلزی و سیم‌های زیادی روی آن قرار گرفته است. جنس پایه‌ی مادربرد یک ورقه‌ی سفت از مواد غیر رسانا است که معمولا از پلاستیک‌های محکم تشکیل شده است. سپس لایه‌های نازکی از مس یا آلومینیوم که به آن‌ها ردیاب گفته می‌شود را بر روی این ورقه‌های پلاستیکی چاپ می‌کنند. این ردیاب‌ها بسیار باریک هستند و مدارهای بین اجزای مختلف را تشکیل می‌دهند. علاوه بر این‌ها مادربرد یا برد اصلی کامپیوتر دارای یک سری سوکت‌ها است که کاربرد آن‌ها اتصال سایر اجزا به یکدیگر می‌باشد. بدون وجود مادربرد، هیچکدام از قطعات مثل پردازنده (CPU) و هارددیسک و … نمی‌توانند با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.

اندازه مادربرد چه مقدار است ؟

بسته به فاکتور فرم‌، مادربردها می‌توانند اشکال و اندازه‌های مختلفی داشته باشند. به طور کلی‌، انواع مادربردها با توجه به مشخصات از پیش تعیین شده‌ای ایجاد می‌شوند و شباهتی بین مادربردهای تولید شده توسط شرکت‌های مختلف ایجاد می‌کنند. با این حال‌، اندازه ممکن است تا حدودی متفاوت باشد‌، از مارک به مارک دیگر.

ATX‌، توسعه یافته توسط اینتل‌، پرکاربردترین مشخصات پیکربندی برای مادربردهای دسک تاپ است که تقریباً توسط تمام تولیدکنندگان اصلی پیاده سازی می‌شود.

MiniPC مشخصات فاکتور فرم است که برای رایانه‌های کوچک مانند Apple Mac Mini و Intel NUC ارائه می‌شود. این ماشین‌ها برای نیازهای محاسباتی اساسی مانند وب گردی‌، پردازش کلمات‌، پخش فیلم و غیره استفاده می‌شوند.

اجزای مادربرد کامپیوتر چیست ؟

• سوکت CPU
• اسلات PCI
• Power connector
• چیپ ROM
• اسلات AGP
• North bridge
• باتری پشتیبان CMOS
• پورت SCSI
• VRMs
• خازن مادربرد
• ترانزیستور و MOSFET
• دیود
• بایوس

برای فهمیدن این که کامپیوترها چگونه کار می‌کنند لازم نیست همه‌ی قسمت‌های مادربرد را بلد باشید ولی با این حال بد نیست که اجزای اصلی و مهم‌تر آن را بشناسید و با نحوه اتصال بخش‌های مختلف سیستم به یکدیگر توسط مادربرد آشنا شوید. همانطور که ذکر کردیم مادربرد اجزای مختلفی دارد که در ادامه می‎‌خواهیم بخش‌هایی که از اهمیت بیشتری برخوردار هستند را به شما معرفی کنیم و درباره‌ی هر کدام توضیح کوتاهی بدهیم.

سوکت CPU

CPU اصلی به طور مستقیم بر روی سوکت لحیم می‌شود و از آن جایی که این پردازنده‌های پر سرعت باعث تولید گرمای زیادی می‌شوند سینک‌های حرارتی و نقاطی برای نصب فن‌ها درست در کنار این سوکت پردازنده وجود دارد.

برای مشاهده مادربرد های ایسوس به صفحه خرید مادربرد ایسوس مراجعه کنید.

Power connector

نقش این قسمت توزیع برق میان CPU و اجزای دیگر می‌باشد.

اسلات PCI مادربرد چیست ؟

PCI مخفف عبارت Peripheral Component Interconnected است و خود کلمه‌ی اسلات به معنی شکاف است. PCI یک قطعه‌ی سخت‌افزاری است که به مادربرد متصل است و این امکان را به شما می‌دهد تا سخت‌افزارهای دیگری مثل مودم، کنترل کننده‌های دیسک، کارت‌های NIC، کارت‌های صدا، گرافیک، SSD و موارد دیگر را به یکدیگر متصل کنید.

برای مشاهده مادربرد های گیگابایت به صفحه خرید مادربرد گیگابایت مراجعه کنید.

چیپ ROM

ROM یک حافظه‌ی غیرفرّار است که حتی بعد از قطع برق و خاموش کردن سیستم هم اطلاعات آن پاک نمی‌شود و تغییر این اطلاعات ذخیره شده غیرممکن یا دشوار است. اطلاعات بایوس که تنها چند کیلوبایت حجم دارد و به شما می‌گوید که چگونه شروع به استفاده از سیستم کنید، چه کارهایی انجام دهید، سرعت فن CPU شما چقدر است و کدام درایو را بارگزاری کنید در این چیپ ROM ذخیره می‌شود.

اسلات AGP مادربرد چیست ؟

AGP مخفف عبارت Accelerated Graphics Port است و برای اولین بار اینتل در سال 1996 این اسلات را معرفی کرد. اسلات AGP به نوعی شباهت زیادی به اسلات PCI دارد ولی بیشتر برای کارت‌های گرافیک استفاده می‌شود. AGP به راحتی قابل شناسایی است زیرا معمولا رنگ آن قهوه‌ای است.

از محصول مادربرد ایسوس Prime Z790-P D4-CSM دیدن کنید.

North bridge

این عضو مادربرد به Memory Controller Hub و Host Bridge نیز معروف است و کنترل کننده‌ی اصلی مادربرد است که ترافیک را به CPU هدایت می‌کند و بر عملکرد کامپیوتر تاثیر می‌گذارد. از آن جایی که این چیپ پردازش‌های زیادی را انجام می‌دهد معمولا با سینک حرارت عرضه می‌شود. این چیپ شامل یک سری مشخصات است که برای مثال می‌توان به متصل کردن South bridge به CPU، برقراری ارتباط سریع‌تر با اجزای روی مادربرد مثل حافظه‌ی اصلی و CPU و AGP و ROM، قرار گرفتن در کنار CPU به همراه سینک‌های حرارتی و اتصال مستقیم به پردازنده اشاره کرد.

باتری پشتیبان CMOS مادربرد چیست ؟

CMOS مخفف عبارت Complementary Metal Oxide Semiconductor است و در مادربرد کامپیوتر و لپ‌تاپ یافت می‌شود و شکل ظاهری آن مانند یک سکه‌ی کوچک است. این CMOS بسیاری از دیتاهای سیستم مانند ساعت سیستم، تاریخ، تنظیمات سخت‌افزاری، اتظیمات پیکربندی بایوس، رمز عبور ادمین و مدیریت انرژی را ذخیره می‌کند. همچنین می‌تواند این مجموعه از دیتاها را برای مدت طولاتی تری مثل 2 تا 10 سال ذخیره کند و از آن جایی که عملکرد آن به صورت مداوم است حتی در صورت خاموش بودن سیستم نیز این CMOS کار می‌کند. نام دیگر این قطعه از مادربرد کامپیوتر در بازار CMOS RAM و NVRAM(Non-Volatile RAM) است.

پورت SCSI

SCSI مخفف عبارت Small Computer System Interface است. این پورت قابلیت اتصال 16 دستگاه جانبی مختلف و همچنین یک آ داپتور میزبان، از طریق یک باس را دارد. در نتیجه شما می‌توانید یک اسکنر، درایر ZIP، هارددیسک و سی‌دی ROM را به یک کابل SCSI متصل کنید. با اینکه قیمت آن از IDE بیشتر است ولی در مقابل عملکرد اجرایی بهتری نیز دارد.

VRMs

VRM مخفف عبارت Voltage Regulator module می‌باشد که این‌ها مدارهای الکترونیکی‌ای هستند که در کنار CPU قرار گرفته‌اند و کار اصلی آن‌ها عرضه کردن ولتاژ ثابت به پردازنده‌ها است.

خازن مادربرد کامپیوتر چیست ؟

در میان اجزای اصلی مادربرد کامپیوتر، خازن یک نوع دستگاه الکترونیکی است که برای فیلترینگ، جدا سازی و زمان‌بندی مادربرد در مدار استفاده می‌شود. همچنین در مادربرد خازن‌های بیشتری وجود دارد که عملکرد آن‌ها عمدتا جداسازی است و به همین دلیل آن‌ها را خازن‌های جداسازی نام گذاری کرده‌اند. برای تثبیت نیرو، یک خازن جدا کننده مختص به هر IC موجود در سیستم استفاده می‌شود که دارای سطوح مختلف وولتاژ مانند 3.3 ولت، 5 ولت و 12 ولت می‌باشد.

ترانزیستور و MOSFET

MOSFET مخفف عبارت Metal Oxide Semiconductor Field Effect Transistor است. ترانزیستور در اکثر اجزای مادربرد کامپیوتر برای موارد مختلفی استفاده می‌شود که برای مثال می‌توانیم به کنترل مقدار جریان یا وولتاژ، تقویت سیگنال الکترونیکی و تعویض سیگنال التکرونیکی و نیروی الکتریکی اشاره کنیم. مادربردهای امروزه دارای SMD هستند که برای SMT مورد استفاده قرار می‌گیرند و روی سطح مادربرد نصب می‌شوند. MOSFET پر کاربردترین ترانزیستور در مادربرد کامپیوتر است.

دیود مادربرد چیست ؟

یکی دیگر از اجزای اصلی مادربرد کامپیوتر دیود است. دیودها بر روی مادربرد کامپیوتر و موبایل نصب شده‌اند و کار اصلی آن‌ها این است که اجازه می‌دهد جریان فقط در یک جهت هدایت شود درست مثل یک خیابان یک طرفه.

حالا که به سوال مادربرد چیست شما پاسخ دادیم و اجزای اصلی آن را به شما معرفی کردیم و توضیح دادیم می‌خواهیم به سوال دیگری در این باره پاسخ دهیم.

بایوس مادربرد چیست ؟

بایوس (BIOS) مخفف عبارت Basic Input/Output System است. بایوس یک چیپ ROM است که روی مادربرد نصب شده و به شما این امکان را می‌دهد که به سیستم کامپیوتر خود در ابتدایی‌ترین سطح دسترسی داشته باشید و از آن استفاده کنید. همچنین شامل دستورالعمل‌هایی در مورد نحوه بارگزاری سخت‌افزار اولیه کامپیوتر است. این بایوس شامل تستی است که به آن POST (Power On Self Test) گفته می شود که به تأیید اینکه رایانه دارای الزامات برای راه اندازی صحیح است کمک می کند و اگر کامپیوتر شما از این تست عبور نکند صدای بوقی را می‌شنوید که که نشان می‌دهد مشکلی در سیستم شما وجود دارد. علاوه بر این‌ها بایوس نقش‌های دیگری نیز دارد که در ادامه‌ی مطلب به آن می‌پردازیم.

برای تنظیم کردن بایوس مادربرد مقاله تنظمیات بایوس مادربرد را مطالعه کنید.

چهار کارکرد اصلی بایوس مادربرد چیست؟

1. POST: سخت‌افزار کامپیوتر را بررسی می‌کند و قبل از بارگیری سیستم عامل مطمئن می‌شود که مشکل و خطایی در آن وجود نداشته باشد.
2. Bootstrap Loader: اگر یک سیستم عامل توانمند قرار داشته باشد، BIOS کنترل را به آن منتقل می کند.
3. BIOS drivers: درایورهای سطح پایینی هستند که به کامپیوتر، کنترل عملیاتی اولیه بر سخت‌افزارها را می‌دهد.
4. BIOS setup یا CMOS setup:برنامه‌ای که به شما این امکان را می‌دهد تا تنظیمات سخت‌افزاری از جمله تاریخ، زمان و رمزهای عبور کامپیوتر را پیکربندی کنید.

جمع‌بندی

در این مطلب اطلاعاتی در این مورد که مادربرد چیست و چه کاربردی در کامپیوتر دارد به شما دادیم و همچنین چند مورد از اجزای اصلی آن را به شما معرفی کردیم و راجع به هرکدام توضیح مختصری دادیم تا دیگر با شنیدن نام مادربرد کامپیوتر گیج نشوید و با آن آشنایی داشته باشید.